Το μεγαλύτερο πρόβλημα των γονέων στη διαπαιδαγώγηση είναι τα όρια στα παιδιά! Όταν μιλάμε για όρια χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας καθαρό το τι θέλουμε από τα παιδιά μας, να συνεργαζόμαστε μαζί τους και στη συνέχεια να παραμένουμε σταθεροί σε όλα όσα έχουμε θεσπίσει.
Πολλοί γονείς μιλάνε για το πως θα βάλουν όρια στα παιδιά, όμως δεν έχουν αναρωτηθεί ποτέ τι σημαίνει η λέξη “όρια”. Σαν γονέας, μπορείτε να σκεφτείτε ένα όριο ως τη γραμμή που σχεδιάζετε γύρω σας για να ορίσετε που τελειώνετε εσείς και που ξεκινά το παιδί σας.
Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι στην ανάγκη μας για όρια και στην επικοινωνία μας με τα παιδιά. Δεν είναι καθόλου εύκολο να ορίσουμε τις προσωπικές μας επιδιώξεις, όνειρα, ακόμα και χρόνο. Και ας το παραδεχτούμε, τα παιδιά παίζουν με τα όρια κάθε μέρα, όλη την ώρα! Είναι προγραμματισμένα για να δοκιμάζουν, να πειραματίζονται και να βλέπουν πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν. Είναι στη φύση τους.
Ώς γονείς, μερικές φορές περνάτε τα όρια σας στις προσπάθειες να διορθώσετε καταστάσεις ή κάποιες συμπεριφορές. Είναι όμως και χρέος σας να παραμείνετε στοργικοί και σταθεροί σε απόψεις, προγράμματα και ρουτίνες που έχετε βάλει στην οικογενειακή ζωή σας.
Πως τα παιδιά ξεπερνούν τα όρια; Πως το καταλαβαίνουμε;
Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι οι εκρήξεις θυμού ή αδικαιολόγητα tantrums όταν το παιδί δεν παίρνει αυτό που θέλει.
Ακόμα, μια καταπάτηση των οριών μπορεί να είναι όταν ένα μικρό παιδί μας λέει τι πρέπει να κάνουμε συνέχεια, δίνοντας μας συμβουλές.
Πως καταλαβαίνουμε πως τα παιδιά έχουν ξεπεράσει τα όρια; Και πως θα μάθουμε τα όρια στα παιδιά; Μερικές φορές αυτό μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό από κάποιες συμπεριφορές αλλά κάποιες φορές μπορεί να γίνει πολύ δύσκολο. Σαν γονείς μπορεί να νιώσετε άβολα, νευριασμένοι, θυμωμένοι, αγχωμένοι, ντροπιασμένοι και δυσαρεστημένοι από συμπεριφορές.
Άλλες φορές μπορεί να νιώσατε σαν να χάσατε τη Γη κάτω από τα πόδια σας ή απλά έρχεστε σε μια θέση που σας κάνει να νιώθετε άβολα. Ακόμα, μπορεί να νιώσετε πως το παιδί σας μπαίνει σε “χωράφια” που δεν πρέπει ψάχνοντας τα πράγματα σας, δίνοντας σας συμβουλές ή απαιτώντας συνεχώς κάτι με έντονο τρόπο.
Όρια στα παιδιά: Το λάθος της υπερπροστασίας ή υπερλειτουργικότητας
Όταν νιώθουμε αγχωμένοι για τα παιδιά, συχνά λειτουργούμε υπερβολικά και εκεί τα όρια αρχίζουν να θολώνουν. Όταν μας διακατέχει το άγχος κάνουμε πάρα πολλά πράγματα για τα παιδιά και μπαίνουμε στα “δικά τους χωράφια” αντί να μένουμε στα δικά μας. Όταν συμβαίνει αυτό, έχουμε ξεχάσει που τελειώνουμε εμείς και που ξεκινά το παιδί μας. Έτσι τα όρια στα παιδιά γίνονται ένα δύσκολο κομμάτι διαπαιδαγώγησης.
Στη ρίζα του προβλήματος κρύβεται το άγχος. Όταν ανησυχείτε για την επιτυχία του παιδιού σας ή για την ικανότητα του να χειρίζεται τα πράγματα στη ζωή (είτε είναι στο σχολείο, με φίλους, σε αθλήματα ή με την ικανότητά του να συμπεριφέρεται σωστά), μπορεί να αισθάνεστε χρέος να πάρετε τον έλεγχο της κατάστασης για να ανακουφίσετε το παιδί από το δικό του άγχος. Όμως εδώ μπαίνετε στα δικά του χωράφια!
Με το να πάρετε τον έλεγχο αντί να αφήσετε το παιδί να κάνει πράγματα για τον εαυτό του, θολώνετε και εσείς τα όρια που ίσως να έχετε βάλει στην επικοινωνία ή την σχέση σας.
Πιστέψτε με, καταλαβαίνω πόσο οδυνηρό είναι να βλέπετε τα παιδιά σας να παλεύουν στη ζωή. Τα αγαπάτε και αισθάνεστε υπεύθυνοι για αυτά, οπότε φυσικά θέλετε να κάνετε τα πράγματα καλύτερα για τα παιδιά σας και να «διορθώσετε τα πράγματα» έγκαιρα.
Αλλά να ξέρετε ότι όταν δεν μπορείτε να αφήσετε το παιδί σας να δουλέψει από μόνο του τα εμπόδια της ζωής, του αρνείστε μια σημαντική εμπειρία – την εμπειρία του πώς να ξεπεράσει την απογοήτευση, πώς να αντιμετωπίσει μια αντιδικία με έναν φίλο ή πώς να μιλήσει με τον δάσκαλό του για ένα βαθμό. Μια βασική κοινωνική δεξιότητα που δείχνει πως τα όρια στα παιδιά συνδέονται με την υπεράσπιση του εαυτού.
Δεν λέω ότι δεν πρέπει ποτέ να βοηθήσουμε, να καθοδηγήσουμε, να εκπαιδεύσουμε και να διδάξουμε τα παιδιά μας. Φυσικά πρέπει – αυτό είναι ένα τεράστιο μέρος του τι σημαίνει να είσαι γονέας.
Αυτό που λέω είναι ότι πρέπει να τα αφήσουμε να προσπαθήσουν, να πολεμήσουν τις δικές τους μάχες όταν αυτό είναι δυνατόν και απαραίτητο, αντί να αναλαμβάνουμε τις μάχες τους.
Το να αφήνεις το παιδί σου να δουλέψει μέσα από πράγματα είναι ένας τρόπος να το σεβάσεις παρατηρώντας τα όριά του – και το δικό σου.
Πως καταλαβαίνεις ότι θολώνεις τα όρια ως γονέας;
Ορίστε μερικά σημάδια:
- Κάνεις πράγματα για το παιδί που θα μπορούσε ή θα έπρεπε να κάνει μόνο του.
- Κάνεις συνέχεια ερωτήσεις, ανακρίνεις το παιδί σου για τα πάντα.
- Αφήνεις το παιδί σου να εισβάλει στα όρια της συζυγικής σου σχέσης – κάνεις επίκεντρο της προσοχής σου μόνο το παιδί.
- Μοιράζεις πολλές πληροφορίες για τη ζωή σου στο παιδί με αποτέλεσμα να το αντιμετωπίζεις σαν φίλο και όχι σαν παιδί σου.
- Ζεις μέσα από το παιδί σου. Θεωρείς τις αποτυχίες ή τα επιτεύγματα του δικά σου
Πως αισθάνεσαι σαν γονέας όταν συμβαίνει αυτό;
Μερικές φορές μπορεί να μην αισθάνεσαι άσχημα. Για παράδειγμα μπορεί να νιώθεις πως μοιράζεσαι αρκετά με το παιδί σου αλλά πραγματικά να μοιράζεσαι πάρα πολλά! Μια σημαντική ερώτηση που πρέπει να κάνεις στον εαυτό σου είναι η εξής: “Είναι αυτός ο ρόλος του παιδιού μου να ακούει όσα του λέω για μένα; Μπορεί να τα ακούσει όλα αυτά; Μπορεί να τα διαχειριστεί; Μήπως θα έπρεπε να μοιραστώ όλα αυτά με τον/την σύζυγο ή με έναν φίλο;”.
Αν, από την άλλη πλευρά, ανησυχείτε ότι μπορεί να ζείτε μέσω του παιδιού σας, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Βασίζομαι πάρα πολύ στις επιτυχίες του παιδιού μου για να νιώσω καλά; Πρέπει να αρχίσω να εστιάζω περισσότερο στους στόχους μου; ”
Και αν το παιδί σας ελέγχει το σπίτι με τις διαθέσεις, τη συμπεριφορά ή τις απαιτήσεις του, καθίστε και αναρωτηθείτε: «Παίζω τον ρόλο ενός γονέα που είναι υπεύθυνος ή αφήνω τον έλεγχο στο παιδί μου από φόβο ή άγχος; ” Αυτό που οι γονείς μπορεί να μην γνωρίζουν, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι λειτουργούν από το άγχος με κάποιο τρόπο. Η καλύτερη συμβουλή εδώ είναι να μην αντιδράσετε καθοδηγούμενοι από τα συναισθήματά σας, αλλά αντίθετα, παραμείνετε στον γονικό σας ρόλο και ανταποκριθείτε στις αρχές σας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αναγνωρίσετε αυτά τα όρια γονέα-παιδιού και να κρατήσετε σταθερά τα όρια στα παιδιά.
Η παγίδα της υπερ-ενσυναίσθησης
Μερικές φορές πέφτουμε στην παγίδα να προβάλουμε τα δικά μας συναισθήματα στα παιδιά και να ασκήσουμε μια ακραία μορφή της ενσυναίσθησης. “Νιώθω άσχημα που ο Νίκος δεν μπορεί να παίξει με τα παιχνίδια του, πρέπει να είναι δυστυχισμένος, ίσως πάω στο δωμάτιο και του πω να έρθει να τα πάρει. Δεν πειράζει θα τα μαζέψω εγώ αν τα αφήσει πάλι έξω από τα κουτιά.”
Αντί να ανησυχείτε ότι το παιδί σας θα καταρρεύσει, έχετε πίστη ότι μπορεί να διαχειριστεί τις δικές του απογοητεύσεις. Το να αφήσετε το παιδί σας να βιώσει αυτά τα δύσκολα συναισθήματα με την ενσυναίσθηση σας, όχι με την υπερβολική ενσυναίσθηση, θα το βοηθήσει να μάθει από την εμπειρία και να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Πριν προχωρήσουμε να σας πω πως είμαστε απλά άνθρωποι! Όλοι ξεπερνάμε τα όρια μας, μικροί και μεγάλοι. Εδώ μιλάμε ώστε να διαχειριστούμε συμπεριφορές και να μην γίνουν τρόπος ζωής.
Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας
Μερικές φορές οι γονείς δυσκολεύονται να κρατήσουν τον εαυτό τους και τα όριά τους, παρόλο που γνωρίζουν ότι είναι προς το συμφέρον των παιδιών τους. Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί απλά έχουμε κουραστεί.
Αν δεν μπορούμε να κρατήσουμε τα δικά μας όρια πως θα μπορέσουμε να μάθουμε τα όρια στα παιδιά;
Δυσκολεύεστε να μείνετε «ξεχωριστοί άνθρωποι» από το παιδί σας. Όλοι έχουμε δύσκολους καιρούς, στιγμές που δεν αντέχουμε άλλο. Κανείς – και κανένας γονέας – δεν είναι τέλειος. Αντί να κατηγορήσετε τον εαυτό σας για αυτό, σκεφτείτε τι μπορεί να πάει καλύτερα την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε αυτή την κατάσταση. Απλά δοκιμάστε τον καλύτερο εαυτό σας και μην κάνετε μοτίβο συμπεριφορές που μπορεί να είναι δυσλειτουργικές στις σχέσεις σας. Εναλλακτικά, ίσως χρειαστεί να σκεφτείτε ότι είστε τόσο εξαντλημένοι που δεν μπορείτε να κρατήσετε τον εαυτό σας.
Όταν ξέρετε τα όρια σας, ξέρετε και την ανοχή σας σε συμπεριφορές που σας προβληματίζουν ή τις θεωρείτε άσχημες. Καθορίστε τα όριά σας και προσπαθήστε να τηρήσετε τις αρχές σας αντί να αντιδράσετε με άγχος σε μια κατάσταση. Εάν αφήσετε τις σκέψεις και τις αρχές σας να σας οδηγήσουν, θα είστε κυρίαρχοι της κατάστασης και δεν θα αφήσετε τα συναισθήματά σας να καθορίσουν τη γονική σας στάση – εσείς και το παιδί σας θα είστε πιο ευτυχισμένοι.
Ιωάννης Γλωσσόπουλος
Συμβουλος Γονέων | Παιδοψυχολόγος | Εμψυχωτής